Yazar: türker bıyıkoğlu (tbiyikoglu@gmail.com)
Yıl: 2022-3
Sayı: 113
imbm’nin kapatıldığını üzülerek buradan1 (geç de olsa) okudum.
2009-2012 yılları arası aylık istanbul ayrık matematik toplantıları ve 2011 ve 2012 yıllarında ayrık matematik çalıştaylarının imbm’de ortak düzenleyicisi (ve muhtelif imbm etkinliklerinin katılımcısı) olarak imbm’nin kaybını bir seminer ve çalıştay düzenleyicisi ve boğaziçi’yle imbm’de etkinlik düzenlemenin dışında bağı olmayan biri olarak ifade etmek istiyorum.
ayrıca imbm etkinlikleri için herhangi bir fon, boğaziçi veya imbm konaklama imkanları v.b. olanaklarından yararlanmadım. düzenlediğim etkinlikler belirtilen tarihlerde bitti. devam eden, planlanan herhangi bir imbm etkinliğim de yoktur. imbm ile ilgili hiç bir karar, yönetim, idari, değerlendirme vb. görevlerde de bulunmadım. kısa ve öz olarak herhangi bir çıkar çatışmam bulunmamaktadır.
tek amacım imbm’nin kapanmasının matematik camiasında yaratacağı kaybı imbm’de etkinlik düzenlemiş birinin gözünden mümkün oldukça başka bir yere sapmadan gözler önüne sermektir.
aşağıda yazdıklarım boğaziçililer veya imbm’yi bilenler için aşikar olabilir ama bence türkiye’de matematik etkinlikleri özelinde her matematikçiyi ilgilendirmesi gereken bir olaydır imbm’nin kapanması.
istanbul’da bölüm içi bazında olmasa bile görece hemen her konuda kritik sayıda dinleyici ve konuşmacı bulabileceğiniz alan(lar), altalan(lar), konular vb. etkileşimler için düzenli etkinlik düzenlemek mümkün olsa da istanbul’da üniversitelerin matematik bölümleri çok dağınıktır. gebze ve tuzla’dan başlar, maslak, bakırköy, şile, karaköy, kadıköy, haliç ve sarıyer gibi yedi tepeli şehrin bütün köy, kasaba ve mezralarını, kıyılarını, boğazı da dolaşır üni(versite)lerin matematik bölümleri. teknik olarak bir yerden bir yere istanbul içi git geli bir günde zorlukla yapabilirsiniz (bu benim de defalarca başıma gelmiştir).
bu seminer çalıştay etkinlik düzenleyen(cek)ler için aslında kabustur.
ya kendi üninizde kalacaksınızdır. bu da katılımı, katılımcı ve konuşmacı zenginliğini daraltır. ya da merkezi bir yerde düzenleyeceksinizdir. kaldı ki istanbul’un tek bir merkezi yoktur. çok merkezilik, toplu ve tekli taşıma, ters saat/yön, trafik, park yeri vs gibi istanbul dışı çok da yaşanmayan ama gerçekten insanların günlük ve seminer gibi alışık alanının dışına çıktığında düşünmek zorunda olduğu önemli kriterlerdir istanbul’da…
bunun istanbul’da tek doğru çözümü vardır: imbm.
onun için de dikkat edin bu tip etkinlikler bölüm seminerleri dışında ya olmaz ya da hep imbm’de olurdu. ya da sabancı üninin kullanım için tmd’ye tahsis ettiği karaköy’deki minerva han’da olur(du).
imbm’nin kapanması defacto istanbul’da düzenlenen bölüm seminerleri dışındaki bütün matematik etkinliklerini geri dönülmez zarara uğratmıştır.
kaldı ki bazı imbm’de düzenlenen etkinliklere diğer şehirlerden gelip dinleyen, konuşan ve düzenleyenler oluyordu. etkisi sadece istanbul özelinde kalmamaktadır.
benim uzun zamandır gözlemlediğim bir konu aslında bölüm seminerlerinin türkiye özelinde bölümün belki birkaç kuvvetli alanı dışında işlevini yitirmiş olmasıdır ankara, istanbul ve izmir’de. bölüm seminerleri aslında istihdam seminerleridir çok büyük bölümünde. dışarıdan gelen konuşmacının alanında dinleyici kitlesi üç kişiyi geçmez. öğrencilerin konuşmacının konuşma konusu hakkında hazırlıklı gelmesi beklenmez. konuşmacıdan da bize ortaya karışık genel bir konuşma ver türünde istekler çoktur. konuşma sırasında beylik sorular dışında soru gelmez. seminer önü bitişi genelde fabrika çıkışına denk gelir. herkes çil yavrusu gibi dağılır. herhangi bir informal meraklılarla görüşme, laflama, sosyal içerik bulunmaz. genelde istanbul’a veya türkiye’ye biri yeni gelmiştir. başlar saydığım rotanın bir tarafından seminer vermeye çıkar diğer bir tarafından.
istanbul, ankara ve izmir’de bölüm seminerleri yerine seminer düzenlemeye meraklı alanların bir araya gelip tek merkezde bu etkinlikleri düzenlemesi kaçınılmazdır. bu tür oluşumları bir çok metropol merkezli dış üniversitelerde çeşitli adlar ile görmek mümkündür.
istanbul hatta türkiye için de imbm bu işlevi çok iyi görüyordu. bu bağlamda istanbul için gelişimin tamamen tersine dönmesi üzücüdür.
istanbul’da ortak alan(lar) ve etkileşimli alanlarda olanların bir araya gelmesini ve birçok olumlu etkileşimi sağlayan imbm etkinliklerinin olamaması, ortak alanlarda istanbul’da dağınık yaşayan araştırmacı ve öğrencilerin bir araya gelmesini engellemesinin ileride derin kötü yönde etkileri olacaktır.
etkinlik için, hele de matematik için mekanın, ortamın önemi büyüktür. imbm’nin ortamı çok güzeldir. istanbul’da imbm çok güzel bir yerdedir. binası güzeldir. seminer verdiğiniz yer güzeldir. balkonunda molada içtiğiniz çayın manzarası güzeldir. boğaza bakarak seminer dinler, matematik konuşur ve düşüncelere dalarsınız.
tek başınadır. bir bölümün fakültenin kıyıntı bir tarafında değildir. kapısı etkinlik olduğunda herkese açıktır. yani imbm’ye gelirsiniz. bu mekana gitmeyi gelmeyi ekstra güzelleştirir. kapıda muhtelif güvenlik, hademe, nereye geldin gittin, ne yapıyorsun gibi alakasız durumlar olmaz (eskiden boğaziçi’ne de eli kolu sallanarak gidilirdi artık bu mümkün değildir herhal). ayrıca çok sota bir yerdedir. kimse “burda ne var?” diye gelip sormaz. alakasız kalabalık, düğün fotoğrafı çektiren yolunu düşürmezdi (muhteşem manzarasına rağmen).
boğaziçi güney kampüsü güzeldir, geçmişi boğaziçili olan katılımcı, konuşmacı ve düzenleyici boğaziçine gelmeyi sever. diğer ünilerden gelenler de güzelliğini bilir. insan sırf gezmeye seminere gelebilir. bu önemlidir. seminerinizin sadece konuşmacısı ve kendiniz çalıp, söyleyip, dinlemek istemiyorsanız insanların severek geldiği bir yerde yapmak, zorla geleceği yerden bin^bin kat daha iyidir.
boğaziçi görece kompakttır. yaptığınız etkinlik matematik dışındaki bölümleri ilgilendiriyorsa boğaziçililerde başka bölüm seminerine gitme merakı hala az buz vardır. bilgisayar, elektrik-elektronik, endüstri, biyoloji, fizik ve kimya bölümlerinden konuşmayı dinlemeye gelen öğrenciler ve hocalar olma ihtimali yüksektir. (bizim seminer ve çalıştaylarımızda konu itibarıyla bu saydığım bölümlerin meraklarını çekmiş ve gelmişlerdir.)
diğer ünilerde ya bu bölümler yoktur, ya alışık değillerdir kendi bölüm dışı seminere git gel yapmaya ya da üni içi, kampus dışı, karşı otoban tarafı ters düşer diye gelmezler…
yani amacınız disiplinlerarası etkileşim ise bu imbm’de doğal olarak gerçekleşir. bu imkanlar ortadan kalkmıştır.
imbm’ye erken gelip, kantinde öğrenci fiyatına çay alıp, boş bank bulup ya da kedi kovalayıp boğaza hakim bir yerde buluşup laflayabilir, öğrenciler kendi aralarında boğaz manzarasında hoş vakit geçirilebilir. bu güzel ortamda matematik yapabilir ya da matematik ile alakalı laflayabilirsiniz.
etkinlik öğle öncesi ise gene boğaza nazır makul fiyata yemek yiyebilirsiniz. öğleden sonra etkinlik devam ediyorsa bu önemlidir. insanlar dağılıp geri gelir (düzenleyicilerin ikinci kabusu öğleden sonrası dinleyicilerin tüymesidir). etrafta kampüs dışında fiyatlar uçuk olduğu için severek de imbm etrafında kalınır.
ulaşım… şimdilerde metro durağının olması ulaşımı ekstra kolaylaştırmıştır. aşiyan’dan aşağı muhteşem manzara ve orhan veli bir yanda bebek’e inmek, boğazda yürümek, bunlar dünyada tek bir yerde olabilir.
etkinlik sonrası bir arada devam etmek vs çok doğal ve oldukça huzurlu ve güzel mekanda mümkündür. kaldı ki akşam da etkinliğin sosyal tarafına gidilebilecek merkezlere uzaklığı uygundur. hatta kampüste kalınıp devam edilebilir laflamaya…
bir dönem istanbul dışı gelenlerin ucuzca kalabileceği uygulama oteli imkanı (tahminim otelcilik meslek lisesinin) vardı. (şimdilerde son durumu bilmiyorum.)
yani öğrencisi hocası cebinizden astronomik fiyatlar çıkmadan günü boğaza nazır çok güzel ortamda matematik etrafında döndürmek mümkündü.
yabancı konuşmacılar için yukarıdaki birçok etken ve konumun güzelliği ekstra memnun edici yönleridir. yabancı konuşmacıları istanbul’a getirmek vb. uluslararası bağlantıların kurulmasına ve güçlendirilmesine imbm’nin kapanmasının kötü yönde etkisi bence büyük olacaktır.
yani dört dörtlük etkinlik yapma yerinin ortadan kaybolması şimdiki durumda yeri doldurulamaz bir hasar yaratmıştır.
sadece matematik etkinliklerine zarar vermemiştir. imbm’de düzenli yapılan teorik fizik ve benzer alanlarda yarattığı hasar da benzerdir.
öğrenci gözü ile bakalım. katılımcıların genelde yarı yarıya bazen daha fazlası boğaziçi dışından olur. öğrenci-matematik sosyalizasyonu için önemli olan ama ünilerde çok da iyi uygulanamayan etkinliğe kendi karar verip gelebilir. hocasından bağımsız, cebinden çok makul bir harcama yapar. kendi merakı olan farklı araştırmacılar ve öğrenciler ile oldukça informal, eğitim, araştırma ve karıştırma düzeyi yüksek bir gün geçirir. kendi süzgecinden geçirir. bir dahakine gelse de kazanç gelmese de kazanç.
burada boğaziçi öğrencisinden çok boğaziçi dışından gelen öğrenciye verilen zarar büyüktür. aynı şekilde boğaziçi dışından gelen hoca sayısı da boğaziçi hocası kadardır, çoğu zaman daha da fazladır. benzer şekilde boğaziçi dışından gelen araştırmacılara zararı daha büyüktür.
etkinliği düzenleyiciler için bu dışarıdan gelen öğrenci ve hocalar çok iyi bir nabız ve başarı ölçer.
imbm etkinlikleri bir markadır. belirli bir kalitesi vardır. hiç düşünmeden biri size sorsa “gideyim mi?” diye, “git” dersiniz. öğrenciye, hocaya önerirsiniz. kendi adıma, dinleyici olarak gittiğim hiç bir konuşma boş çıkmamıştır. bunu tutturmak hiç kolay değildir.
yani matematik ile haşır neşir olan birinin kalburüstü bir etkinliğe çat kapı gidip gelebilmesi öyle yenilir yutulur ve türkiye ortamında kolay bulunur bir şey değildir. hele de böyle güzel bir mekanda! bu ortadan kalkmıştır. bu sadece boğaziçililerin kaybı değildir, bütün istanbul matematikçilerinin kaybıdır.
imbm’de etkinlik düzenlemek sudan ucuzdur. alırsın eline su ısıtıcısını, fırından simidini düzenleyici olarak düzenlersin etkinliğini (bir çalıştayı aynen böyle yapmıştık).
imbm’den daha iyi, etkinlik yapılacak istanbul’da bir yer göremiyorum, bilmiyorum. gittiğim hiçbir üni, araştırma enstitüsü vb. yerler bu yukarda saydığım yönlerin hepsini birden barındırmıyordu. ne istanbul’da ve ne de türkiye’de. bir dönem bizim etkinliklere ev sahibi olmak isteyen üniler vardı. yukarıdaki sebeplerden imbm yerine başka bir yerde devam etmeyi hiç düşünmedik.
benim bildiğim minerva han dışında bir üni bir mekan tahsis etmediği sürece de matematik etkinliği düzenlenemeyecektir. minerva han’ın fiziki şartları ortadadır.
üniler yer gösterse bile genel bir uzlaşı bulmak çok zor olacaktır. kaldı ki etkinliğin önüne arkasına yapılan üni isimleri koyma beklentileri oluşacaktır…
üniversiteler üstü bir kimlikle etkinlik düzenlemek ortadan kalkacaktır.
imbm yer olarak da istanbul’un tam ortasında kalır. yani bundan sonra istanbul’da matematik etkinliği
düzenlense bile katılımcı sayısı epey azalacaktır. niye o ünide, niye karşıda oluyor (hep karşı taraf karşı), niye özel veya devlet gibi kırk çeşit ipe un serme olacaktır bahanem.math yoğun trafik yaşayacak kıl tüy sebeplerden zaten zar zor olan etkinliklerin olmamasının sebebinin önü açılacaktır.
bence istanbul’daki ve türkiye’deki bütün matematikçilerin ve matematik bölümlerinin imbm’nin kapanmasına ortak tavır alması gerekir.
- bu yazının aslı turkmath yazışma listesinde 13 temmuz 2022 tarihinde yazılmıştır. aslına http://yunus.listweb.bilkent.edu.tr/pipermail/turkmath/2022-July/009259.html adresinden ulaşabilirsiniz.
Editör’ün Notu: Türker Bıyıkoğlu’nun matematikçiler eposta listesi turkmath’da paylaştığı yukarıdaki mesajın Matematik Dünyası‘nın IMBM bölümüne uygun görüp yer vermek istedik. Yazar, okumayı kolaylaştırması için Türkçe karakterleri ve noktalama işaretlerini ekledi (e-posta versiyonunda bunlar bulunmuyordu). Ancak hem olaya hem de olaya karşı matematikçiler arasında az gördüğü tepkisizliğe tepki olarak küçük harf kullanımından vazgeçmedi. Biz de bu özel duruma istinaden yazarın isteğini kabul ettik.
Dergi editörümüz ve IMBM eski kodirektörü Olcay Coşkun’un Türker Bıyıkoğlu’nun mesajına verdiği yanıtı da bu nota dahil ediyoruz:
Değerlendirmeniz için çok teşekkürler Türker hocam. Son zamanlarda IMBM hakkında çok yazılıp söylendi ama sizinki en güzellerinden biri oldu.
İzninizle bir kelimeyi düzeltmek istiyorum. IMBM kapatılmadı, binasına el koyuldu. Bu el koymanın kapatılmaya denk olduğunu söyleyebiliriz. Etkinliklerimizin devamı için bir çözüm üzerinde çalışıyor, er ya da geç bu büyük hatadan dönüleceğini ve IMBM’nin yerine kavuşacağını umut ediyoruz.
IMBM’ye destek olmak isteyenler için seminer kampanyamızı hatırlatmak istiyorum. Düzenleyeceğiniz bir semineri ‘IMBM semineri’ olarak ilan edip bunu web sayfamızdaki (http://www.imbm.org.tr) form aracılığıyla bize iletebilirsiniz.
