Yazar: Özer Öztürk
Nürnberg Teknik Üniversitesi’nde tasarım dersleri veren Tilman Zitzmann 2012’ye kadar aynı zamanda bir tasarım firmasında çalışıyormuş. 2011’in sonuna doğru eşinin doğum nedeniyle ara vermek zorunda kaldığı kariyerine geri dönebilmesi için tasarım firmasındaki işinden bir sene izin alıp evde küçük kızlarıyla ilgilienmeye karar vermiş. Evde kızlarıyla ilgilenirken bir yandan da her gün grafik tasarlamış ve aynı gün http://geometrydaily.tumblr.com adresinde yayınlamış. Bu süreçte ürettiği geometri temalı tam 512 grafik oldukça etkileyici bir koleksiyon oluşturuyor. Sanatçıyla “Grafik ve geometri dünyalarına yapılan farklı olasılıkları keşfettiğiniz bir gezi” olarak tanımladığı bu süreci ve eserlerdeki geometriyi konuştuk.
Geometry Daily projesinin nasıl başladığını anlatır mısınız? Yaptığınız şeyi nasıl tanımlıyorsunuz?
2011 yılının sonuna doğru iki küçük çocuğumun bakımıyla ilgilenmek üzere çalıştığım ajanstan bir yıllık izin alacaktım. Ama tasarım yapan kaslarımı sıcak tutmak istiyordum. Çok fazla boş zaman bulamadığımdan esnek bir çalışmayla bir şeyler yaratmak için bir yol aradım. Kendimi en sevdiğim iki alana, geometri ve minimalizme yoğunlaştırıp birtakım grafikler yaratarak Tumblr’da yayımladım. Her gün bir tane. 1 Ocak 2012’de başladığım bu proje aklıma gelen en iyi fikirlerden biriymiş.
Bazı yönleriyle bir yolculuk gibi hissetiriyor. Grafik ve geometri dünyalarına yapılan farklı olasılıkları keşfettiğiniz bir geziye benziyor. Tüm Geometry Daily grafikleri büyük oranda soyutlar, dolayısıyla aslında her şey mümkün. Kendime sadece dört kural koydum: Bir grafik için sadece bir fikir, kare format, en fazla dört baskı rengi ve en ince çizgi 1pt.
512 parçadan sonra bile hala hiçbir zaman fikirsiz kalacağımı sanmıyorum.
Geometri sevginizin kaynağı nedir? Eğitiminizle mi ilgili?
Keşke geometriye olan ilgim öğretmenlerimin bir kıvılcımıyla başladı diyebilseydim. Fakat maalesef bu doğru değil. Ama matematiği berraklığı ve kararsızlık yaratmayışı dolayısıyla hep sevmişimdir. Şöyle hissediyorum: Geometrinin az sayıda kuralı var ama bu kurallardan türeyen komplekste var olabileceklerin küçük bir bölümünü bile hiçbir zaman göremeyeceğiz.
Ayrıca geometri son derece güvenilirdir. Örneğin herhangi bir üçgen seçin. Bu üçgenin tüm üç köşesinden de geçen tam olarak bir tane çember çizebilirsiniz. Bu burada da doğru, Ay üzerinde de! Hem de bir milyon sene sonra da doğru olacak. Dünyamız bu narin, basit, güvenilir ve güzel kurallarla inşa edilmişse bir tanrı olmalı, öyle değil mi? Bu evrensel güzelliği tüm insanlıkla paylaşmak istiyorum.
Aynı tema üzerinde bu kadar uzun bir süre çalıştıktan sonra tasarımlarınızın bazı yönlerde evrimleştiğini düşünüyor musunuz?
Evet ama o kadar çok yön var ki tarifi biraz zor. Her fikir on yenisine yöneltiyor beni. Bence bu süreçteki en etkileyici şey şu: Yüzlerce geometrik grafikten sonra hala öyle bir eser yaratabiliyorsunuz ki bu süreç olmasa çok basit, çok garip, çok uzaylı diyerek bir kenara atar, güzelliğini göremezsiniz. Minimal geometrideki güzellik miktarı beni hep şaşırtıyor.
Grafikleriniz nasıl ortaya çıkıyor?
Örneklerle anlatmaya çalışayım. #449, Arşimed türbini hayata basit bir incelemenin sonunda geldi. Başlangıç noktası bir eşkenar üçgendir. Sol üstte hala belirgin bir şekilde duruyor. “Bu üçgenin sol ve sağ uçlarına dik açılarla doğrular çizsem ne olurdu?” diye sordum. Bu doğruları üçgenin altında birleştirdim. Burada bir simetri var. Bu yüzden şekil boyunca dikey bir doğru çizdim. Böylece içinde baş aşağı bir haç olan, uçurtmaya benzer bir şekil elde ettim.
Aslında bu kompozisyon bile kendi başına ilginç bir şey ama devam ettim. Aşağıya ve sağa doğru çizgiler çizince bu şeklin daha küçük bir kopyasını elde ettiğimi gördüm. Sonra bunu kullanarak bir tane daha oluşturabileceğim ortaya çıktı. Böyle devam ettim. Sonsuza giden bir spiral olabilirdi! Bu keşif bana büyük bir heyecan verdi. Devam etmem için beni iten anlardan biriydi.
Bazen başlarken net bir fikrim oluyor. Sıklıkla durduk yere kafamda beliriveriyorlar. Bazen de bir yerde gördüğüm bir nesneden esinleniyorum. #497, Dörtyüzlüden dört küre buna bir örnektir. Adına bakınca buradaki hikaye zaten anlaşılıyordur.
Sürecin, yani bu yolculuğun, kendisi de büyük bir keşif kaynağı. Bir tasarıyı kağıda dökmeye çalışırken genellikle çizdiğim bir şey dikkatimi çeker. Aslında tamamen farklı bir şey yapmaya çalışıyorsunuzdur ama orada çoktan oluşuvermiş eser gözünüzden kaçmaz. Mesela #463, Bakiyeler’deki eğrilerin oluşturduğu yükselti #462, Smaug’u inşa ederken ortaya çıkan bir yan üründür.
Geometry Daily’nin yanı sıra bir tasarım firmasında çalışıyorsunuz ve üniversitede tasarım dersleri veriyorsunuz. Geometry Daily serüveniniz diğer tasarımlarınızı veya öğretim felsefenizi değiştirdi mi?
Artık tasarım firmasında çalışmıyorum. Keşke çalışabilseydim ama şimdiki önceliklerim üniversite ve ailem.
Bu projenin beni daha iyi bir tasarımcı ya da daha iyi bir öğretmen yaptığına inanıyorum. Tasarım işlerimde hep minimalist bir yaklaşımla basit geometrik formlara yönelmişimdir. Ama hep ürünlerimde benim çok sevdiğim bu stili insanlar bu kadar sevmezler diye endişelenmişimdir. Şimdi biliyorum ki bu benim kuruntularımdan biriymiş. Pek çok insan bunu seviyormuş. Geometrinin zaman dışı, sakin ve temiz kuralları şimdiki zamana da mükemmelce uyuyor.
Öğrencilerle çalışırken artık kendi stillerini geliştirmelerine daha fazla yoğunlaşıyorum. İçlerindekini bulmalılar. Elbette bu nadiren geometri oluyor ama önemli değil.
Öğrencileriniz geometri öğreniyorlar mı? Sizce öğrenmeliler mi?
Öğrencilerimize geometri anlattığımız sadece birkaç yer var: Nesneleri bilgisayar ekranında bir program yazarak hareket ettirmeleri için biraz geometri anlatıyoruz. Sonra sinüs gibi trigonometrik fonksiyonları bilmeleri gerekiyor. Ama bu kadar, fazla değil.
Öte yandan uzunlukları ve şekilleri harmonik bağıntılarla dengelemeyi mutlaka öğrenmeleri gerektiğini düşünüyorum. Altın oranı nasıl inşa edeceklerini, bir sayfaya yerleştirecek bir metin kutusu için ilginç bir yeri nasıl bulabileceklerini, Fibonacci dizisini temel alan güzel bir tipografik ölçeği nasıl hesaplayacaklarını bilmeliler. Bazı öğrenciler matematiğin bu tür uygulamalarını seviyorlar, diğerleri nefret ediyor.
Yeni tasarımlarınızı ne zaman görebileceğiz?
Umarım yakın zamanda! Üzerimde çok fazla baskı oluşturmak istemiyorum. Sonuçta bu bir yan proje ve eğlence için yapılmalı.
Geometry Daily ürünlerimizden edinmek isteyen okurlarımız ne yapmalı?
Bunun için oldukça kullanışlı bir web sayfası var: http://geometrydaily.tumblr.com/prints-shirts-desktops adresinde. Gerekli açıklamalar orada mevcut. El yapımı ipek baskılar tam gönlümden geçtiği gibi oldular. Sınırlı sayıda üretildikleri için numaralanmış ve imzalı olarak geliyorlar. Grafiklerimi kağıda dökmenin bundan daha iyi bir yolu yok. Öte yandan dijital baskılar neredeyse 500 kadar seçenek sunuyor. Bunun dışında tişörtler, bilgisayarlar için duvar kağıtları ve benzeleri de var. Hepsini özenle ve büyük bir keyifle ürettim.
